Plaats je je feestfoto’s op Facebook met het gevaar dat je collega’s ze zien? Deel je als kind je locatie met je vriendjes met de kans dat je ouders meekijken? Het gebruik van social media en apps om je locatie te delen kunnen leiden tot conflicten in persoonlijke waarden. Promotiestudent Alex Kayal deed onderzoek naar deze waardenspanningen. Is het mogelijk om apps zo te personaliseren dat de waarden die jij belangrijk vindt automatisch worden ondersteund? door Reineke Maschhaupt
Toen Alex Kayal aan zijn Master Interactive Systems Engineering aan het Royal Institute of Technology in Stockholm begon, was deze combinatie tussen Kunstmatige Intelligentie en Interactive Design nog ongebruikelijk. Voor zijn promotieonderzoek aan de TU Delft bleek het echter een gouden combinatie. Daar zochten ze promotiestudenten om een interactief platform voor kinderen van zes tot twaalf jaar te ontwikkelen.
Kayal: ‘In die leeftijdsgroep beginnen kinderen de wereld te ontdekken. Ze gaan naar school, verkennen de buurt en gaan bij vriendjes spelen. Het is belangrijk dat ze hierin een bepaalde mate van vrijheid ervaren. Wij als onderzoekers hebben gekeken hoe we de ervaring van de kinderen kunnen verbeteren en tegelijkertijd de mogelijke gevaren kunnen herkennen.’
Familie app
Om met de kinderen te kunnen werken leerde Kayal in een jaar tijd de Nederlandse taal. Hij begon met een gebruikersonderzoek in een dorpje in Zuid-Holland. Met zijn mede-onderzoekers bouwde hij een check-in applicatie, waarin familieleden hun locatie met elkaar kunnen delen. Kayal: ‘Een simpele toepassing zonder te veel knoppen en schermen die ook kinderen makkelijk kunnen bedienen. Soortgelijke familie-apps bestaan al – de Life360 app is een bekend voorbeeld – maar het bijzondere aan deze check-in app is dat hij rekening houdt met jouw persoonlijke waarden.’
Het verbaasde Kayal hoe goed de kinderen konden omgaan met de technologie. ‘We vroegen zesjarigen om iemand toe te voegen aan hun vriendenlijst in de app. We wilden kijken hoe snel ze dat konden zonder uitleg. Sommigen deden het gelijk goed en anderen hadden het na één keer toekijken snel door. Sneller dan hun ouders’, grijnst hij.
Botsing van waarden
Bij het gebruik van de check-in app was de grootste waardenspanning de botsing tussen de veiligheid en de onafhankelijkheid van de kinderen. Want door hun locatie te delen verliezen de kinderen een stukje onafhankelijkheid, die juist steeds belangrijker voor ze wordt. Hier komen we bij de kern van Kayal’s onderzoek: Is het mogelijk om een systeem te ontwikkelen waarin je beide waarden behoudt?
Kayal en zijn mede-onderzoekers ontwikkelden het Social Commitment Model, gebaseerd op de waardenvoorkeuren van een gebruiker. Kayal: ‘De proefpersonen maakten een human-value profile aan door een lijst in te vullen met hun persoonlijke waarden van belangrijk tot minder belangrijk, zoals veiligheid, onafhankelijkheid, vriendschap en verantwoordelijkheid. Daarnaast kregen de proefpersonen een hypothetische situatie voorgelegd waarin ze keuzes moesten maken. Dat was bijvoorbeeld: ik wil dat mijn kind zijn locatie met me deelt als hij bij een vriendje speelt en ik wil geen notificatie binnenkrijgen tussen 6 en 8 uur ’s avonds, want dan ben ik aan het eten.’
Onveilige buurt
Kayal: ‘Op basis van de data uit je mobiele telefoon, en in de toekomst sensors in de buurt, kan de check-in app een situatie beoordelen. Als een kind bijvoorbeeld op een te laat tijdstip ronddwaalt in een buurt die bekend staat als onveilig dan kan de app bepalen de voorkeur van het kind, namelijk onafhankelijkheid, te verwerpen en te beslissen dat het in deze situatie wel nodig is dat de locatie van het kind gedeeld wordt. Het computerprogramma besluit dan: op dit specifieke tijdstip, in deze buurt, bepaal ik nu dat het te onveilig is.’
Kayal: ‘Ik ben altijd bang dat mensen ons onderzoek verkeerd interpreteren als een app om hun kinderen in de gaten te houden. De intentie is juist het omgekeerde. De onafhankelijkheid van het kind wordt in dit specifieke geval misschien even aangetast, maar uiteindelijk wordt de onafhankelijkheid van het kind alleen maar groter door zo’n app. Als er echt iets aan de hand is weten de ouders dat ze op de hoogte worden gesteld van de locatie van hun kind. Het kan er juist toe leiden dat de kinderen verder van huis mogen of later mogen thuiskomen omdat hun ouders de app vertrouwen. De ouders en kinderen hebben een gelijkwaardige inspraak, de app heeft uiteindelijk het laatste woord.’
Automatische voorspeller
Als de waarden van ouder en kind tegenover elkaar staan kan de app dus een eigen beslissing maken. Maar wat nou als je eigen waarden in conflict zijn met elkaar? Kayal: ‘Als er in een bepaalde situatie een waardenconflict was, kregen de proefpersonen een bericht met: Er is een conflict ontstaan, geef alstublieft aan welke waarde belangrijker is.’
Vervolgens probeerden de onderzoekers het systeem te leren zelf beslissingen te nemen bij het ontstaan van zo’n waardenspanning. Kayal: ‘We ontwikkelden een soort universele waardenvoorspeller die het gemiddelde nam van alle waarden van de proefpersonen, waarmee we keken of we konden voorspellen welke optie de proefpersonen zouden kiezen. Deze voorspeller bleek bijna net zo goed te werken als wanneer je iemand specifiek vroeg wat zijn belangrijkste waarde was. We konden voor 80 procent voorspellen wat iemand wil. Dat is heel interessant omdat je de gebruiker van de app niet te veel wil lastigvallen met vragen.’
Social media
Het Social Commitment Model kan een belangrijke rol gaan spelen in de social media. Kayal: ‘Mensen weten vaak niet precies wat ze ingesteld hebben staan en wat de gevolgen zijn van hetgeen ze delen. De privacy instellingen van Facebook zijn best complex. Als jij het belangrijk vindt om grote gebeurtenissen in je leven te delen met vrienden op de social media, maar als je privacy ook belangrijk vindt is er al sprake van een waardenspanning.’
Kayal onderzocht de mate waarin waarden aangetast worden op de check-in app. Kayal: ‘We splitsten de onderzoeksgroep. De ene groep kreeg de app zonder en de andere groep met het Social Commitment Model, waarin ze hun persoonlijke waarden konden invullen. De onderzoekers concludeerden dat in de eerste groep het sociale aspect was vergroot, maar de privacy was aangetast. Bij de laatste groep was het sociale aspect ook vergroot, maar hun privacy niet aangetast.’ In de toekomst zou dit model er dus voor kunnen zorgen dat Facebook jouw voorkeuren begrijpt en daar automatisch naar handelt.
Toekomst
Kayal werkt inmiddels alweer een jaar als research engineer bij Exact, een van de oudste softwarebedrijven in Nederland voor financiële software. Daar doet hij wat hij het liefste doet, onderzoek doen, maar dan voor directe toepassingen. Hij hoopt dat het onderzoek naar waardenspanningen in de social media verder wordt ontwikkeld. Kayal: ‘Mensen besteden zoveel tijd per dag aan sociale media. Het is heel erg de moeite waard om de toepassingen daarvoor slimmer te maken.’
Alex Kayal deed een Bachelor in Computer Science en een Master Interactive Systems Engineering aan het Royal Institute of Technology in Stockholm. Hij hoopt 27 september 2017 aan de Technische Universiteit Delft te promoveren met de thesis ‘Agreement technologies for social location sharing’. Zijn onderzoek werd gefinancierd door Commit, binnen het project IUALL.
Lees hier meer over Kayal’s onderzoek: